در این مقاله قصد داریم در مورد تکنیک ترجمه و انواع آن صحبت کنیم. همانطور که روش‌های متعددی برای ترجمه وجود دارد، تکنیک‌های متعددی نیز برای ترجمه تاکنون ارائه شده است که این مقاله قصد بررسی 7 تکنیک از برترین‌های آنها را دارد.

مقایسه روش‌های ترجمه (Methods) با تکنیک‌های ترجمه  (Techniques)

واقعا چه تفاوتی میان روش و تکنیک وجود دارد؟ بسیار ساده است: یک متد ناظر به ترجمه تمامی متن است در حالیکه تکنیک‌ها ممکن است در جاهای مختلف یک متن بنا بر نیاز به صورت متفاوت مورد استفاده قرار بگیرند. این تکنیک‌ها دارای 7 طبقه‌بندی عمده هستند:

1-استفاده از واژه‌های بیگانه  (Borrowing)

در این تکنیک عین همان واژه بیگانه در متن ترجمه مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا واژه‌ای که به این صورت وارد متن شده است، با فونت italic (کج) نوشته می‌شود. دلیل آن هم استفاده از یک عبارت از متن اصلی در متن ترجمه شده است. در حقیقت، این یک تکنیک ترجمه است که اصلا ترجمه نمی‌کند!

مثال: عبارت The gaucho was wearing a black sombrero را می‌توان این گونه ترجمه کرد: گاوچران sombrero مشکی می‌پوشید.

(sombrero یک کفش چرمی مخصوص اسپانیایی است که مورد استفاده گاوچران ها بوده است)

2- ساخت لغت از ترجمه کلمه به کلمه یک عبارت  (Calque)

وقتی یک مترجم از تکنیک Calque استفاده می‌کند در حقیقت در حال واژه‌سازی در زبان مقصد است. او باید این کار را با حفظ ساختار عبارت اصلی و ترجمه جزء به جزء آن به زبان مقصد انجام دهد.

مثال: لغت pomme de terre که ترجمه آن از زبان فرانسوی به فارسی “سیب‌زمینی” شده است. یا عبارت skyscraper در انگلیسی که به زبان فرانسوی ” gratte-ciel ” ترجمه شده است. (به معنای آسمان‌خراش)

3- ترجمه تحت‌اللفظی  (Literal Translation)

این نوع ترجمه که گاهی از عبارت Metaphrase نیز برای آن استفاده می‌شود، به معنای ترجمه لغت به لغت و عبارت به عبارت است. در این نوع ترجمه، لغات و اصطلاحات به همان صورتی که در زبان مقصد دارای معنای رایج هستند ترجمه و جایگزین می‌شوند. البته طبق سفارش زبان‌شناسان و کارشناسان علم ترجمه، این تکنیک فقط در مورد زبان‌هایی باید مورد استفاده قرار بگیرد که از لحاظ ساختاری و البته فرهنگی دارای شباهت بسیار زیادی به هم باشند.

مثال: ترجمه عبارت «Quelle heure est-il?» از زبان فرانسوی به انگلیسی می‌شود: «What time is it?»

4-پس و پیش کردن  (Transposition)

این تکنیک ترجمه شامل حرکت از یک دسته‌بندی گرامری به سمت دسته‌بندی گرامری دیگر بدون ایجاد تغییر در معنای متن است. تکنیک پس و پیش کردن موجب ایجاد تغییر در ساختار گرامری می‌شود.

مثال: جمله «The President thinks that» در زبان انگلیسی را می‌توان اینگونه به زبان فرانسه ترجمه کرد: «Selon le Président»

5-تلفیق کردن  (Modulation)

تکنیک تلفیق کردن در ترجمه به معنای تغییر ساختار متن از طریق ارائه یک تغییر در معنا یا بازتاب مفهوم آن است.

مثال: عبارت «‌Maybe you’re right» با استفاده از این تکنیک بدین صورت به فرانسوی ترجمه می‌شود: «Tu n’as peut-être pas tort»

6- هم‌ارز سازی یا فرمول‌بندی مجدد  (Equivalence / Reformulation)

این تکنیک در حقیقت روالی است که در آن از یک بیان متفاوت برای انتقال اصالت محتوای متن اصلی استفاده می‌شود. با استفاده از این تکنیک نام نهادها و موسسات، اصوات خاص یک زبان، اصطلاحات یا ضرب‌المثل‌های آن قابل ترجمه و بیان هستند.

مثال: ضرب‌المثل فرانسوی «Chat échaudé craint l’eau froide» به انگلیسی می‌شود: «Once burned, twice shy»

7-اقتباس  (Adaption)

تکنیک اقتباس در ترجمه که گاهی از آن با عناوین جایگزینی فرهنگی یا معادل سازی فرهنگی هم یاد می‌شود، تکنیکی است که در آن سعی می‌شود متن اصلی با عبارات و جملاتی در زبان ترجمه شده جایگزین شود که بهتر بتواند معنا و مفهوم مورد نظر نویسنده را منتقل نماید. استفاده از این تکنیک باعث خواهد شد خواننده متن ارتباط بهتری با مفهوم متن اصلی برقرار نماید.

متخصصان فن ترجمه البته تکنیک‌های بیشتری علاوه بر این 7 تکنیک ترجمه که در این مقاله بیان شد را معرفی کرده‌اند که شاید بتوان آنها را نیز جزئی از همین تکنیک‌ها دانست. به عنوان مثال تکنیک تفسیر که در آن یک عبارت در زبان مقصد با توضیح و تفسیر بیشتری نسبت به متن اصلی بیان می‌شود تا خواننده متن ارتباط بهتری با متن پیدا کند.

در مجموع آنچه مهم است هنر مترجم در استفاده از تکنیک‌های مختلف ترجمه در موقعیت‌های خاص است و دقیقا این ذکاوت و هوش در به کارگیری این تکنیک‌هاست که موجب تمایز ترجمه‌های مختلف از یک متن واحد می‌شود[1].

[1] منبع:https://bornainstitute.com/ به نقل از: http://culturesconnection.com