ترجمه ماشینی یکی از دستاوردهای رشد بسیار سریع دانش و فناوری است. دانشی که هر روز زندگی را برای انسان سادهتر میکند. انسان امروزی به سرعت از شهری به شهری دیگر و حتی از قارهای به قارهای دیگر سفر میکند. ما دیگر نیازی نداریم مانند گذشتگانمان هیزم جمع کنیم تا بتوانیم برای پخت خوراکمان آتش داشته باشیم. ظرف ها و لباس ها توسط ماشین ها شسته می شود. تقریبا می توان گفت که در انجام همه کارهای انسان امروزی رد پایی از ماشین ها به چشم می خورد. اما علی رغم همه این پیشرفت ها بشر باز هم در پی یافتن ابزارهایی نوینی است که زندگی او را سادهتر کند و سرعت انجام کارها را بالاتر ببرد.
این پیشرفت علیرغم همه خوبیهایی که با خود به همراه دارد، باعث ترس و نگرانی برخی نیز شده است. در واقع از زمانی که انواع ماشینها پا به زندگی بشر گذاشتند، رفته رفته این ترس در دل انسان جای گرفت که مبادا روزی این ابزارهای آهنی شغل او را بگیرند و او بیکار بماند.
با توجه به مطالب بالا طبیعی است که رشد همه جانبه فناوری به عرصه ترجمه نیز پا گذاشته باشد و در نتیجه آن، ما امروز شاهد انواع نرمافزارهای ترجمه و ماشینهای ترجمه متون باشیم. ابزارهایی که موجب ترس مترجمها شده و باعث شده است تا آن ها از خود بپرسند آیا ماشینها جای انسانها را در ترجمه از آن خود خواهند کرد؟
تا زمانی که آینده از راه نرسد، کسی نمیتواند درباره آن حرفی به قطع و یقین بزند. به عنوان مثال در صدههای گذشته هیچ کس حتی نمیتوانست تصور کند که روزی انسان قادر به پرواز خواهد شد و کهکشان را نیز به تسخیر خود درخواهد آورد.
هیچ کس نمیتوانست تصور کند دستگاهی به نام دوربین فیلمبرداری تولید خواهد شد که تصویر بشر را در حال حرکت برای همیشه ثبت و ضبط کند. انسانی که فقط سوار شدن بر چهارپا را میشناخت، نمیتوانست وجود قطار سریعالسیر را فرض کند. دستاوردهای بشر بیپایان است و روز به روز گستردهتر میشود و شگفتی آدمی را از آن چه خود میسازد به همراه دارد.
اما پاسخ این پرسش چیست:
آیا روزی ماشینها جایگزین مترجمان خواهند شد و دیگر حرفهای به نام ترجمه برای همیشه از یادها خواهد رفت؟
برخی معتقدند برای پاسخ به این پرسش باید منتظر آینده ماند. اما برخی دیگر نیز معتقدند با نگاه به تاریخ پشت سر بشر،
میتوان حد و حدود آینده این مسئله را تخمین زد. بیایید برای پیشبینی آینده کاری مترجمها با هم نگاهی به تاریخ برخی از دستاوردهای انسان و پیشبینی او نسبت به آینده آنها بیندازیم.
در سال ۱۸۳۰ م وقتی چرخ خیاطی به تولید انبوه رسید و در دسترس مردم قرار گرفت، با استقبال بسیار خوبی روبرو شد.
همه مردم خوشحال بودند. به جز؛ خیاطها! آنها چرخ خیاطی را خطری علیه آینده کاری خود میدیدند و به همین دلیل نیز شبانه به انباری که در آن چرخ خیاطی نگهداری میشد، حمله کردند و همه چرخ خیاطیها را از بین بردند.
امروز با گذشت نزدیک به هزار سال از آن تاریخ چرخهای خیاطی کماکان به شکل انبوه تولید میشوند و جالب آن که حرفه خیاطی نیز پا برجا مانده است و اکنون مهمترین ابزار خیاطها همان دشمن مرموز و بدذاتی است که قرار بود حرفه آنها را برای همیشه نابود کند.
سالها پس از اختراع چرخ خیاطی و زمانی که ترس و دلهره خیاطها به موردی خندهدار بدل شده بود، پدیدهای نوظهور به اسم رایانه از راه رسید. حالا زمان آن بود که طرفداران محیط زیست کلاهشان را با شادی به آسمان بیندازند که دیگر درختی قطع نخواهد شد.
از زمان ساخت اولین رایانه، این دستاورد مدرن روز به روز جای بیشتری را در میان مردم برای خود باز کرده است. از سازمانها و مراکز به خانهها راه پیدا کرد تا آن جا که اکنون داشتن چند رایانه در یک خانه امری طبیعی بشمار میرود.
اما آیا واقعا مصرف کاغذ از بین رفت و دیگر درختی برای ساخت کاغذ قطع نشد؟ شواهد این را نشان نمیدهد. زیرا در همین حین ماشینهای جدیدی تولید شد. بله، فکس و انواع چاپگرها نیز برای خود محبوبیت پیدا کردند و البته کاغذهای بیشتری مصرف شد.
خب حالا که برخی از پیشبینیهای انسان در گذشته نه تنها درست از آب درنیامدن که کاملا برخلاف آن چه گفته میشد، روی دادند، آیا این به معنای آن است که بیتوجه نسبت به آن چه در حال روی دادن است،
به روی خودمان نیاوریم که فناوری جدیدی در راه است و روز به روز قدرتمندتر میشود.
البته که نه!
باید با مسیر پیشرفت همراه شد.
خیاطها و چرخ خیاطی را که به خاطر دارید؟
باید از تکنولوژی در مسیر بهرهوری و سرعت بیشتر استفاده کرد و گرنه بیشک، از زمانه عقب میافتیم.
در ادامه این مقاله به برخی از برتری های انسان بر ماشین در حرفه ترجمه اشاره می کنیم.
برگه برنده انسان نسبت ترجمه ماشینی
مترجمها به خوبی میدانند که هر کلمه از معنای سیالی برخوردار است.
یعنی گاه حتی با داشتن چند فرهنگلغت هم نمیتوان معنای دقیقی را از کتابهای فرهنگ لغت پیدا کرد.
در چنین مواقعی باید براساس تجربه و فضای کلی متن، معادلی مناسب را پیدا کرد.
طبیعتا ماشینها فاقد توان تجزیه و تحلیلهای این چنینی هستند.
به همین دلیل توان نرمافزارهای ترجمه صرفا در حد ترجمه جملات کوتاه و ساده است و قدرت ترجمه عبارات پیچیده،
با معانی کنایی و چند پهلو را ندارند. در واقع هر مطلبی که نیاز به تفکر و تعمق و تحلیل داشته باشد، از توان ماشینهای ترجمه بیرون است.
هر روز تعدادی کلمه به دنیای واژگان اضافه می شود و تعدادی از کلمات نیز برای همیشه از یادها می روند.
اما سرعت تنظیم فرهنگ لغت ها با این سرعت هماهنگ نیست.
در واقع تنها مترجمی که در جامعه حضور داشته باشد می تواند این اتفاق بسیار ظریف و دقیق را درک کند.
برخی از کلمه ها در لهجه های مختلف به اشکال گوناگون تلفظ می شوند و بعضی از کلمات نیز در جوامع مختلف معادل های متفاوتی دارند.
اما در فرهنگ لغت ها غالبا گویش های فصیح و به دور از لهجه به عنوان زبان معیار در نظر گرفته می شود.
در این جا نیز بار دیگر ماشین ها قادر به درک معنای بسیاری از کلمات نخواهد شد زیرا بسیاری از واژگان در فرهنگ لغت ها ثبت و ضبط نشده است و اصل برخی از واژگان نیز با کاربر آن ها در لهجه ها متفاوت هستند.
به نقل از: https://alreihane.com
تهران، خیابان گرگان، خیابان یزدی، پلاک 78، واحد 8